چه LED ای مناسب آکواریوم هست؟ صفر تا صد ال ای دی های ویژه آکواریوم
با پیشرفت روز افزون سیستم های روشنایی ونورپردازی LED و افزایش کاربری آنها در حوزه های خاص همچون رشد گیاه، پزشکی، صنایع چاپ ، حوزه های دانش بنیان و ... ، امکان ساخت و سفارشی سازی کلیه طیف های نوری از طول موج های فرابنفش گرفته الی نور های مرئی و مادون قرمز با دقت های بسیار بالا فراهم شده است. این موضوع زمینه ساز استفاده از LED در حوزه های خاص همچون گیاهان آکواریومی، ماهی های آب شور و شیرین شده است. استفاده از نور در آکواریوم علاوه بر زیبایی کاربرد های مهمی دیگری نیز مثلا با شبیه سازی نور خورشید ، ماهیان شب و روز را تجربه کرده و گیاهان فتوسنتز طبیعی و کافی دارند. نور جهت شنا، تغذیه و رشد ماهیان و بچه ماهیان الزامی است.
در این مقاله سعی شده است تا به کاربرد، مزایا و معایب استفاده از انواع ال ای دی در آکواریوم پرداخته شود. در ابتدا چند مفهوم نور را معرفی میکنیم تا در ادامه درک بهتری نسبت محتوا مقاله داشته باشیم.
طول موج چیست؟
هر رنگ و نوری که چشم ما می بیند، دارای طول موجی منحصر به فرد است که از سایر رنگ ها متمایز است. مثلا طول موج نور با رنگ آبی در بازه 440 الی 500 نانو متر و طول موج رنگ قرمز 600 الی 720 نانو متر است. نور با طول موج کمتر از 380nm را فرا بنفش و بیشتر از 720 نانو متر را مادون قرمز می نامند. جهت درک بیشتر این موضوع به تصویر زیر توجه فرمایید:
همانطور که در تصویر مشاهده میکنید، طول موج کمتر از 380nm و بیشتر از 720nm در محدوده دید چشم انسان نیست.
دمای رنگ:
دمای رنگ با کلوین اندازه گیری می شود و هر چقدر مقدار آن افزایش پیدا کند، ماهیت نور سرد تر می شود! مثلا نور لامپ های ال ای دی آفتابی دمایی در محدوده 3000 کلوین دارند و نور مهتابی (سفید) در محدوده 6000-6500 کلوین دارند. محدوده رنگ نچرال (طبیعی) 4000-4200 کلوین بوده و نور یخی (سفید مایل به آبی) از 7000 کلوین به بالا هست:
نور سالم برای آکواریوم آب شیرین ضروری است. چراغ های LED انعطاف پذیری بیشتری نسبت به لامپ های مهتابی و متالی هالید قدیمی داشته و دارای مزایای بیشتری هستند اما شما باید بر حسب نیاز خود، نوع درستی از LED ها را انتخاب نمایید.
استفاده از LED در آکواریوم چه مزایایی دارد؟
مصرف برق کم: مصرف برق بهینه و پایین ال ای دی با سایر تجهیزات نوری همچون مهتابی و متال هالید ها اصلا قابل مقایسه نیست! هر چند قیمت بالاتری دارند اما طی یکی دو سال ابتدایی با صرفه جویی در هزینه برق، جبران شده و طول عمر بیشتری هم دارند.
طول عمر بالا: طول عمر LED بالا 50 هزار ساعت (6 سال) می باشد در صورتی که لامپ های فلورسنت و متال هالید حداکثر 18 ماه است.ایجاد حرارت کم: یکی از مزایا لامپ LED، ایجاد حرارت حداقلی است که باعث جلوگیری از افزایش دمای آکواریوم و برق مصرفی می شود. لامپ های قدیمی حرارت زیادی تولید می کنند که باعث گرمی بیش از حد برخی از نواحی آب شده و ثابت ماندن ماهیان در برخی از نواحی آکواریوم می شود. چراغ های ال ای دی عملا گرمایی تولید نمی کنند چون نور آنها حامل گرما نیست. البته با توجه به نور خوب آنها، بدنه چراغ کمی گرما دارد که کاملا طبیعی است.
تنظیم طیف و شدت نور: چراغ های LED قابل برنامه ریزی هستند به طوری که با تهیه درایور LED مناسب می توان در برخی از ساعات روز طیف و طول موج نور را تغییر داد. مثلا در غروب خورشید، رفته رفته میزان روشنایی را کاهش داد و یا برعکس در طلوع خورشید میزان آن را افزایش داد. یا نور آبی کمی را در شب جهت شبیه سازی "ماه" ایجاد کرد که برای تغزیه ماهیان مناسب بوده و جلوه نوری زیبایی ایجاد می کند. نکته مهم ایجاد تعادل 12/12 است. یعنی به ازای هر 12 ساعت روشنایی بالا، 12 ساعت روشنایی کم استفاده شود و به صورت مداوم و دقیق این چرخه تکرار شود. البته مقدار روشنایی باید حداکثر 12 ساعت باشد. میتوانید مقدار آنرا به 8 ساعت هم کاهش دهید تا هم جلبک ها رشد نکند و هم ماهیان در شب استراحت بیشتری داشته باشند.
استفاده از LED های چند رنگ: برخی ال ای دی ها چند حالته هستند که امکان تنظیم نورپردازی را تحت شرایط مورد نیاز آکواریم فراهم می کنندمثلا LED های با دمای رنگ 8 هزار کلوین باعث ایجاد فتوسنتر در گیاهان و افزایش رنگ ماهیان نارنجی، قرمز و زرد می شود. ترکیبی از نور 12 هزار کلوین و سرخ آبی می تواند برای رشد گیاهان گزینه مناسبی باشد. اگر ماهی ها فلورسنت هستند، از نور آبی رویال (445nm) استفاده کنید تا رنگ آنها بدرخشد!
پوشش: با توجه به اینکه LED های آکواریومی به صورت پنلی یا ریسه ای هستند، محدوده بیشتری را پوشش می دهند و امکان استفاده در تنگ هایی با ابعاد متنوع دارند.
از معایب چراغ های قیمت بالا تر آنهاست. این چراغ ها از لامپ های معمولی نسبتا گران تر هستند هر چند این موضوع با طول عمر بالای آنها و کاهش مصرف برق جبران می شود.
شرایط نورپردازی گیاهان آکواریومی چیست؟
گیاهان آکواریومی استوایی شدت نور زیادی نیاز دارند. 12 ساعت از شبانه روز برای آنها کافی هست. اما گیاهان شمالی و جنوبی با مدت زمان کمتر بین 6 الی 8 هم فتوسنتز و رشد کافی را دارند. مقدار نور مورد نیاز را میتوانید از فروشنده گیاهان سوال نمایید.. نکته مهم دیگر، نور کمتر در شب است که باید توسط تایمر و یا درایور LED تنظیم شود.
شرایط نورپردازی آکواریوم های مرجانی
آکواریوم های مرجانی به شدت نور درست و بالایی نیاز دارند. بهترین نور قابل استفاده، 50 درصد سفید و 50 درصد آبی است.
آیا می توان از نور خورشید جهت تامین روشنایی آکواریوم استفاده کرد؟
بلی اما این موضوع دارای معایب زیادی است:
نور خورشید حامل گرماست که باعث افزایش بیش از حد دمای آکواریوم های کوچک می شود.
نور خورشید علت اصلی ایجاد جلبک خواهد بود! مخصوصا اگر ماهیان شما فضولات و دفعیات زیادی دارند.
نور خورشید معمولا با زاویه ای خاص به آکواریوم می تابد که باعث شنا کردن ماهیان در زاویه خاص می شود.
نور خورشید زیاد بوده و محیط را نیز روشن می کند. این موضوع باعث کاهش جلوه و زیبایی آکواریوم می شود.
نور خورشید برای حوض ها و استخر های محیط بیرون بسیار مناسب است اما برای آکواریوم های داخلی انتخاب درستی نیست.
آیا نور زیاد در آکواریوم باعث رشد جلبک ها می شود؟
بلی. اما علت اصلی رشد جلبک ها در آب، نور زیاد نیست. رشد آنها وابسته به وجود مواد مغذی بیش از حد در آب است. برای حل این موضوع از گیاهان زود رشد استفاده نمایید این گیاهان با جلبک ها رقابت دارند و با کاهش مواد مغذی توسط آنها، رشد جلبک ها کمتر می شود البته کاهش مواد مغذی برای گیاهان هم مشکل ساز بوده و باید از کود های گیاهی مخصوص استفاده شود. اگر شدت نور زیادی نیاز دارید، تزریق CO2 بهترین راه حل است! حتما در شب نور آکواریوم را روی حداقل تنظیم کنید تا هم ماهی ها وقت استراحت داشته باشند و هم از ایجاد جلبک جلوگیری شود.
تاثیر نور بر روی رنگ ماهیان
نور باعث افزایش رنگ دانه های پوست ماهی ها میشود مثلا ماهی دیسکاس پس از گذشت چند روز که به نور عادت کرده و رنگ آن به مرور روشن تر می می شود.
گیاهان آکواریومی چه قدر نور نیاز دارند؟
مقدار نور بر حسب لومن و مقدار آب و حجم آکواریوم بر حسب گالون سنجیده می شود. هر گالن شامل 4.5 لیتر آب است. برخی از گیاهان مقدار نور بالا و برخی کمتر نیاز دارند که به سه دسته کلی تقسیم می شوند. در جدول زیر مقدار لومن مورد نیاز به ازای هر گالون آب ذکر شده است:
|
نوع گیاه |
مقدار لومن به ازای هر گالون |
|
گیاهان نیازمند نور کم |
50-80 |
|
گیاهان نیاز مند نور معمولی |
80-160 |
|
گیاهان نیاز مند نور بالا |
160-190 |
توجه داشته باشید که اگر ارتفاع آکواریم شما زیاد است، شدت نور بیشتری نیاز دارید.
نور با دمای رنگ 8000Kv مناسب چه ماهی هایی است؟
نور با این دما، رنگ ماهی های سبز، قرمز، نارنجی، زرد و طلایی را تقویت می کند. این شرایط جهت ماهی هایی همچون دم شمشیری، پلاتی، گوپی، ماهی قرمز، بتا، دیسک، تترا با رنگ‌های قرمز، کوسه‌های رنگین کمانی و ماهی‌های آلبینو مناسب است. این دما برای رشد گیاهان آکواریومی نیز انتخابی مناسب است.
نور با دمای رنگ 10000Kv مناسب چه ماهی هایی است؟
این طیف برای افزایش رنگ های قرمز، آبی و نقره ای در ماهی هاست که باعث ایجاد جلوه ای زیبا در آب می شود و برای تقویت رنگ های آبی موجود در نئون ها و تتراهای کاردینال و همچنین بسیاری از گونه های سیکلیدهای آفریقایی و آمریکای جنوبی گزینه ای ایده آل است.
تاثر نور آبی با طول موج 450nm در آکواریوم
این نور مناسب مرجان ها و جلبک ها می باشد.
نور آبی باعث تشویق آبزیان به تولید مثل و تغذیه میشود . از این نور می توان برای درمان ماهی های بیمار و یا زخمی استفاده نمود. نور آبی رویال، جز نور .های اصلی مورد نیاز فتوسنتز و رشد گیاهان می باشد
تاثیر نور قرمز با طول موج 660nm در آکواریوم
این نور همچون نور آبی، نیازمند گیاهان برای رشد و فتوسنتر است.
تاثیر نور سفید در آکواریوم:
نور سفید شامل تمامی طیف های قرمز، سبز و آبی است. این نور از دما 3000 تا 20000 کلوین قابل دسترس بوده و باعت بهبود سلامت و کاهش استرس ماهیان میشود و به تشکیل تخم و لارو سالم کمک می کند. برای آکواریوم های آب شور استفاده از نور سفید یخی 20000 کلوین پیشنهاد می شود.
شرایط نگهداری از لامپ ها LED آکواریومی
شست و شو: با توجه به حباب ها ی سطح آکواریوم، ایجاد لایه های جرم بر روی لامپ های LED طبیعی است. بهترین راهکار برای شست و شو آنها استفاده از سرکه و آب است که برای ماهیان نیز ضرر ندارد.
تهویه: لامپ های LED بر خلاف سایر لامپ ها نیاز به هیت سینک دارند یعنی بدنه آنها گرم میشود و نیاز به تماس حداکثری با هوا را جهت خنک سازی توسط فلز آلومینیوم را دارند لذا پیشنهاد می شود در محیط بالایی آکواریوم خود تهویه مناسبی جهت حرکت هوا قرار دهید.
تماس با آب: اکثر لامپ های LED موجود در بازار ضد آب هستند اما نباید آنها را در آب غوطه ور کنید! ضد اب بودن این محصولات یعنی اگر در نزدیکی آب و یا فضای مرطوب باشند مشکلی ایجاد نخواهد شد
منابع:
